Bio at Universidad del País Vasco

- C,H, O, (beti) N, P, S (batzuetan) osatuta/konposatuta daude.
- Nahiko arinak eta ura baino dentsitate baxuago daukate.
- Talde heterogeneoa da. (Oso ezberdinak bai itzurea bai funtzioz).
- Uretan eta disolbatzaile polarretan disolbaezinak dira.
- Disolbatzaile apolarretan disolbagarriak dira.
- Bi mota daude: saponfikagarriak eta saponfikaezinak.

Gantz-azidoak azido organikoak dira eta kate hidrokarbonodun luze batez eta mutur batean talde karboxilo batez (-COOH) satuta daude.

- Formula orokorra: R-COOH
- Bi mota: aseak eta asegabeak.
- Ez dira elulan aske agertzen.
- Haien funtzioa egiturakoa da. Batez ere, aziglizerido, ezko fosfolipido eta
glukolipidoen osagaiak dira.

Gantz-azidoak bi mota ezberdinetan sailkatzen dira: Aseak eta asegabeak.
Aseak
- Lotura guztiak bakunak dira.
- Urtzen tenperatura altua.
- Giroko tenperaturan solido egoeran.
- Molekula oso elkartuak
Asegabeak
- Lotura bikoitz bat edo gehiago.
- Urtze tenperatura baxua.
- Giroko tenperaturan likido egoeran.
- Molekula ez hain elkartuak

Lipido saponifikagarria esaten zaie hidrolisian bitarte (uraren bidezko deskonposizioa)
gantz-azidoak askatzen duten lipidoei.

Azilglieridoak, zeridoak, dosfolipidoak eta glukolipidoak

- Glizerina (alkohola) eta gantz-azido bat, bi edo hiru osatzen duten lipido
saponifikagarri sinple bat da.
- Gantz-azido eta glizerina molekulen artean, ester loturak eratzen dira, hau da,
gantz-azidoak alkohol bati lotean, ur molekula bat galtzen dute.

- Glizerina eta gantz-azidoen artekoa
- Karboxilo taldea + hidroxilo taldeak lotu.
- Ur molekula bat askatuta lotura bakoitzeko.

- Hiru mota, haien gantz-azido kopuruaren arabera. Mono/di/tri aiglizeridoak ian
ahal dira. [Triazilglizeridoak oihoenak dira]
- Monoazidoglizeridoak eta diazilglizeridoak, polarrak dira, eta triglizeridoak,
apolarrak. [Hauek molekula hidrofobikoak dira, karga elektroirik ez dutelako]

1) Funtzio energetikoa → energia gordegailu gisa funtzionatzen dute.
2) Babes-funtzioa → organoen inguruan kokatzen dira, hauek kolpeetatik babesteko.
3) Tenperatura isolatzaileak → ugaztunen azalaren azpain kokatutako gantz-geruzak.

- Zeridoak animali edo landare jatorrizko argizariak dira.
- Kimikoki gantz-azido baten eta kate lizeko alkohol baten esterrak dira. (26-34 C
atomo).
- Solidoak eta malgua dira giro tenperaturan.
- Fusio-puntu altua dute.
- Apollark-hirdofobikoak dira.

- Iragazgatzailea da. [Belarrietatik ura, birus eta bakterioak sartzea ekiditen du.]
- Hostoetan ura ateratzea ekiditen dute. [Ez lehortzeko]
- Babesgarriak dira. [Azalean adibidez.]
- Intsektuen exoeskeletoan babesten duen argizari geruza bat dago.
- Animalia askoren larruazala eta ilea estali. [Txoriak uretan sartzean eta gero hegan
egin]